Luật Thương mại: 10 điều dân kinh doanh phải biết trong năm 2018

Luật Thương mại năm 2005 (Luật số 36/2005/QH11) vẫn đang có hiệu lực thi hành và chưa bị thay thế bởi văn bản nào khác. Tuy nhiên, một số quy định đã được sửa đổi, bổ sung bởi các văn bản pháp luật khác. Dưới đây là những cập nhật quan trọng:

1. Phạt hợp đồng: Tự thỏa thuận hay tối đa 8%?

Theo Điều 292 của Luật Thương mại 2005, các chế tài thương mại bao gồm:

• Buộc thực hiện đúng hợp đồng;

• Phạt vi phạm;

• Buộc bồi thường thiệt hại;

• Tạm ngừng thực hiện hợp đồng;

• Đình chỉ thực hiện hợp đồng;

• Hủy bỏ hợp đồng.

Trong đó, phạt vi phạm là chế tài được áp dụng phổ biến. Luật cho phép các bên tự thỏa thuận mức phạt vi phạm hợp đồng, nhưng mức phạt đối với vi phạm nghĩa vụ hợp đồng hoặc tổng mức phạt đối với nhiều vi phạm không được vượt quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm.

Tuy nhiên, Điều 418 Bộ luật Dân sự 2015 quy định các bên được thỏa thuận phạt vi phạm trong hợp đồng mà không giới hạn mức phạt. Do đó, việc áp dụng mức phạt cần xác định rõ quan hệ nào do Luật Thương mại điều chỉnh và quan hệ nào do Bộ luật Dân sự điều chỉnh. Các bên nên thỏa thuận luật áp dụng ngay khi ký kết hợp đồng để tránh tranh chấp sau này.

2. Thêm 2 trường hợp miễn trách nhiệm khi vi phạm hợp đồng

Bên cạnh các trường hợp miễn trách nhiệm như thỏa thuận giữa các bên hoặc do sự kiện bất khả kháng, Luật Thương mại 2005 bổ sung thêm 2 trường hợp được miễn trách nhiệm:

• Hành vi vi phạm của một bên hoàn toàn do lỗi của bên kia;

• Hành vi vi phạm do thực hiện quyết định của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền mà các bên không thể biết được vào thời điểm giao kết hợp đồng.

3. Nhà đầu tư nước ngoài được mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch

Điều 73 Luật Thương mại 2005 quy định thương nhân Việt Nam được quyền hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa ở nước ngoài theo quy định của Chính phủ.

Theo khoản 2 Điều 5 Nghị định 51/2018/NĐ-CP, thương nhân Việt Nam có thể tham gia mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa ở nước ngoài thông qua các Sở giao dịch hàng hóa tại Việt Nam có liên thông với Sở giao dịch hàng hóa ở nước ngoài.

Nghị định này cũng cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa tại Việt Nam với tư cách là khách hàng hoặc thành viên môi giới, kinh doanh của Sở giao dịch hàng hóa với tỷ lệ sở hữu vốn không hạn chế.

4. Mở rộng các hình thức khuyến mại

Ngoài các hình thức khuyến mại truyền thống như tặng hàng mẫu, bán hàng với giá thấp hơn giá bán trước đó, Điều 92 Luật Thương mại 2005 bổ sung thêm 3 hình thức khuyến mại mới:

• Bán hàng, cung ứng dịch vụ kèm theo việc tham dự các chương trình mang tính may rủi;

• Tổ chức chương trình khách hàng thường xuyên, tặng thưởng dựa trên số lượng hoặc giá trị mua hàng hóa, dịch vụ;

• Tổ chức cho khách hàng tham gia các chương trình văn hóa, nghệ thuật, giải trí và các sự kiện khác vì mục đích khuyến mại.

Bên cạnh đó, Luật này quy định 10 hoạt động khuyến mại bị cấm, bao gồm:

• Khuyến mại hoặc sử dụng rượu, bia để khuyến mại cho người dưới 18 tuổi;

• Khuyến mại hoặc sử dụng thuốc lá, rượu có độ cồn từ 30 độ trở lên để khuyến mại dưới mọi hình thức;

• Khuyến mại nhằm cạnh tranh không lành mạnh;

• Thực hiện khuyến mại mà giá trị hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại vượt quá hạn mức tối đa hoặc giảm giá hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại quá mức tối đa theo quy định.

Đặc biệt, từ ngày 15/07/2018, nghiêm cấm sử dụng kết quả xổ số để xác định trúng thưởng hoặc làm căn cứ tặng thưởng trong các chương trình khuyến mại.

5. Phương thức giải quyết tranh chấp thương mại

Điều 317 Luật Thương mại 2005 công nhận các phương thức giải quyết tranh chấp trong kinh doanh gồm: thương lượng, hòa giải, trọng tài và tòa án.

Trong kinh doanh thương mại, giải quyết tranh chấp bằng thương lượng thường được ưu tiên. Nếu không đạt được kết quả, các bên có thể nhờ đến hòa giải, trọng tài hoặc tòa án. Phương thức trọng tài và tòa án có tính cưỡng chế cao nhưng thường kéo dài và tốn kém hơn. Do đó, doanh nghiệp nên cân nhắc lựa chọn phương thức phù hợp với tình hình cụ thể.

6. Quảng cáo thương mại và quảng cáo thông thường

Luật Quảng cáo 2012 quy định hoạt động quảng cáo có thể được thực hiện bởi nhiều chủ thể khác nhau, không nhất thiết là thương nhân. Mục đích của quảng cáo thông thường có thể nhằm lợi nhuận hoặc không.

Trong khi đó, Điều 102 Luật Thương mại 2005 định nghĩa quảng cáo thương mại là hoạt động xúc tiến thương mại của thương nhân nhằm giới thiệu tới khách hàng về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của mình. Chủ thể thực hiện quảng cáo thương